• बसन्त भण्डारी/ हेटौँडा

बागमती प्रदेशको राजधानी हेटौँडामा थुप्रै सम्पदाहरू छन् । धार्मिक सम्पदा र ऐतिहासिक महत्वका स्थलहरूको बीचमा रहेको हेटौँडा आफैमा एक सांस्कृतिक केन्द्र बनेको छ। यहाँका विभिन्न मठ मन्दिर, ऐतिहासिक पार्क र प्राकृतिक सौन्दर्यले स्थानीय तथा बाह्य पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्दै आएको छ।

हेटौँडा शहर आफै एक ऐतिहासिक सम्पदाको रूपमा चिनिन्छ। यसको नामको पछाडि ठूलो इतिहास लुकेको बताइन्छ। हेडम्बाबाट हेटौँडा नाम हुन गएको यस क्षेत्रमा केही प्रमुख धार्मिक स्थलहरू पनि छन्। यी सबै सम्पदाहरूले हेटौँडालाई एक दिनमै घुम्न सकिने आकर्षक पर्यटकीय गन्तव्य बनाएका छन्।

हेटौँडाको यात्रा गर्ने पर्यटकहरूका लागि यी सात सम्पदाहरूको भ्रमण एक अद्भुत अनुभव हुनसक्छ । एकै दिनमा धार्मिक स्थलहरूमा दर्शन गर्ने, ऐतिहासिक स्थलहरूमा घुम्न जाने, र प्राकृतिक सौन्दर्यको मज्जा लिने अवसरलाई कुनै पनि पर्यटकलाई नमज्जा हुने कुरै भएन ।

यी सात सम्पदाहरूमा त्रिवेणी धाम, वृन्दावन, भूटनदेवी मन्दिर, पुष्पलाल पार्क, शहिद स्मारक, गुम्बा डाँडा (मूर्तिकला उद्यान), र जुरेथुम पर्दछन्। प्रत्येक स्थलको आफ्नै विशिष्ट पहिचान र महत्व छ, जसले पर्यटकहरूलाई आकर्षित गर्दछ। यी सम्पदाहरूको अवलोकनले हेटौँडाको इतिहास, संस्कृति, र प्राकृतिक सौन्दर्यको गहिराईलाई बुझ्न मद्दत गर्दछ।

आउनुहोस्, हेटौँडाका यी सात प्रमुख सम्पदाहरूको बारेमा जानकारी लिऔं, जसलाई एकै दिनमा घुम्न सकिन्छ।

१. त्रिवेणी धाम:
हेटौंडा उपमहानगरपालिका वडा नम्बर १०, ११ र १३ को सिमानामा पर्ने त्रिवेणी धाम तीन नदीको संगमस्थल हो। यहाँ रत्नावती, कर्णावती र कौशबाहिनी नदीहरूको मिलन हुन्छ। पहिले दाहसंस्कारको स्थलको रूपमा चिनिने यो ठाउँ अहिले एक पवित्र तीर्थस्थल बनेको छ। त्रिवेणी धाममा १०८ गौमुखी धारा, कुष्माण्ड सरोवर, विभिन्न देवी-देवताका मन्दिरहरू र सुन्दर बगैंचा रहेका छन्। यहाँ हरेक वर्ष माघ महिनामा एक महिने मकर मेला लाग्ने गर्छ। धार्मिक महत्वका साथै यो स्थान प्राकृतिक सौन्दर्यले भरिपूर्ण छ।

२. वृन्दावन:
हेटौँडाको बुद्धचोकबाट करिब ७ किलोमिटर दूरीमा रहेको वृन्दावन एक प्रसिद्ध वनस्पति उद्यान हो। २०१९ सालमा स्थापना भएको यो उद्यान ९६ हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको छ। यहाँ करिब ५ सय प्रजातिका वनस्पतिहरूलाई संरक्षण गरिएको छ। वृन्दावनमा विभिन्न प्रकारका फूलहरू, जडीबुटी र अन्य महत्वपूर्ण वनस्पतिहरू पाइन्छन्। यो स्थान प्रकृति प्रेमीहरूका लागि स्वर्गीय ठाउँ बनेको छ। गर्मीमा चिसो हावा र जाडोमा न्यानो घाम ताप्न मानिसहरू यहाँ आउने गर्छन्। यो अध्ययन तथा भ्रमणस्थलको रूपमा पनि विकसित हुँदै गएको छ।

३. भुटनदेवी मन्दिर:
हेटौंडा वडा नम्बर १० मा अवस्थित भुटनदेवी मन्दिर एक प्रसिद्ध धार्मिक स्थल हो। महाभारतकालीन इतिहास बोकेको यस मन्दिरमा दैनिक हिन्दु धर्मावलम्बी भक्तजन तथा आन्तरिक पर्यटकहरूको भीड लाग्ने गर्छ। विशेष गरी शनिबार र शुभ चाडपर्वमा यहाँ देश-विदेशबाट दर्शनार्थीहरू आउने गर्छन्। भुटनदेवी मन्दिरलाई हिडिम्बी मन्दिरको रूपमा पनि चिनिन्छ। यहाँ देवी दुर्गाको अर्को रूप र भीमकी पत्नीको रूपमा भुटनदेवीलाई पूजा गरिन्छ। मन्दिर परिसरमा महिषासुरको मूर्ति, लक्ष्मी-नारायण र राधा-कृष्णका मूर्तिहरू पनि छन्।

४. पुष्पलाल पार्क:
हेटौंडा-५ मा रहेको पुष्पलाल पार्क नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका संस्थापक स्व. पुष्पलाल श्रेष्ठको स्मृतिमा स्थापित गरिएको हो। यो पार्क अहिले एक सुन्दर बगैँचा र मनोरञ्जनस्थलको रूपमा छ। पार्कमा ४० भन्दा बढी प्रकारका गुलाब र ३५० प्रकारका फूलहरू रोपिएका छन्। यहाँ एउटा पोखरी पनि छ जहाँ डुंगा चढ्न सकिन्छ। पार्कमा भगवान शिव शंकरको मूर्ति, बैठक हल र ध्यान केन्द्र पनि रहेका छन्। दैनिक ५ सय भन्दा बढी मानिसहरू यहाँ आउने पार्क व्यवस्थापन समितिले जनाएको छ ।

५. सहिद स्मारक:
हेटौंडा उपमहानगरपालिकाको नवलपुरमा रहेको सहिद स्मारक पार्क एक महत्वपूर्ण ऐतिहासिक स्थल हो। यो पार्क हेटौंडा बजारबाट ७ किलोमिटर पश्चिममा अवस्थित छ। एउटै ढुंगामा कुँदिएको १२ सहिदहरूको कलात्मक मुखाकृति यस पार्कको मुख्य आकर्षण हो। सहिद स्मारक पार्कमा आकर्षक उद्यान, दृश्यावलोकन गर्ने टावर, नमूना चिडियाघर, बाल उद्यान र एडभेन्चर पनि रहेका छन्। यहाँ वार्षिक ५ लाखभन्दा बढी पर्यटकले भ्रमण गर्ने गरेको व्यवस्थापन समितिले जनाएको छ । विशेषगरी असोजदेखि माघ महिनाको अन्तिमसम्म पिकनिक जानेहरूको घुइँचो लाग्ने गर्छ।

६. गुम्बा डाँडा (मूर्तिकला उद्यान):
हेटौंडाबाट करिब १७ किलोमिटर दक्षिणपूर्वमा रहेको गुम्बा डाँडा (६३० मिटर) एक अनौठो पर्यटकीय स्थल हो। यहाँ विभिन्न देशका कलाकारहरूले ढुंगामा कुँदेका मूर्तिहरू छन्। यो स्थान साइकल यात्राका लागि पनि उपयुक्त छ। गुम्बा डाँडामा विभिन्न देशका कलाकृतिहरू हेर्न सकिन्छ। यद्यपि, यहाँ पर्यटकीय पूर्वाधारहरूको विकास गर्नुपर्ने आवश्यकता छ। विश्राम स्थल, कलाकृतिहरूको व्याख्या र परिचय, सूचना केन्द्र आदिको व्यवस्था गर्न सके यो स्थल अझ आकर्षक हुन सक्ने देखिन्छ।

७. जुरेथुम:
हेटौंडा-१७ हटियामा रहेको जुरेथुम डाँडा नयाँ पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा विकसित हुँदै गएको छ। यहाँ नेपालकै अग्लो मानिएको ४२ फिट उचाइको भगवान कृष्णको मूर्ति रहेको छ। ९० हेक्टर क्षेत्रफलमा फैलिएको यस स्थानमा विभिन्न पूर्वाधारहरू निर्माण गरिएका छन्। जुरेथुम डाँडा हेटौंडा बजारबाट करिब १४ किलोमिटरको दूरीमा छ। यहाँबाट हेटौंडा बजार, हर्नामाडी, हटिया, मकवानपुरगढी र छिमेकी जिल्लाहरूको मनोरम दृश्य अवलोकन गर्न सकिन्छ।

यी सात सम्पदाहरूले हेटौंडालाई एक विविधतापूर्ण पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा स्थापित गरेका छन्। एकै दिनमा यी सबै स्थलहरू घुम्न सकिने हुँदा यो शहर आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकहरूका लागि आकर्षक गन्तव्य बनेको छ।

स्थानीय सरकार, प्रदेश सरकार र संघीय सरकारले यी सम्पदाहरूको संरक्षण र विकासमा ध्यान दिँदै आएका छन्। यद्यपि, केही स्थानहरूमा थप पूर्वाधार विकास र प्रचार-प्रसारको आवश्यकता देखिन्छ। यी सम्पदाहरूको उचित व्यवस्थापन र प्रवर्द्धनले हेटौंडाको पर्यटन क्षेत्रलाई अझ सशक्त बनाउन मद्दत पुग्नेछ, जसले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई पनि टेवा पुर्याउनेछ।